Ασπρόμαυρες φωτογραφίες





Ασπρόμαυρες φωτογραφίες
Από το 1935 που η εταιρία Kodak έβαλε στην αγορά το φιλμ Kodachrome, το πρώτο έγχρωμο συστηματικό φιλμ (υπήρξαν αρκετές πειραματικές εκδόσεις έγχρωμων φιλμ πρωτύτερα), τα πάντα άλλαξαν στο χώρο τής φωτογραφίας, μπήκαν καινούρια στάνταρτς, υπήρξαν διχασμοί, το άσπρο-μαύρο φιλμ το οποίο κυριαρχούσε μέχρι τότε, με τον καιρό, πήγε στο περιθώριο, αφού για κάμποσο καιρό το πάλεψε με όπλα του το κόστος και την πιο εύκολη χρήση των ασπρόμαυρων φωτογραφιών στον τότε τύπο• οι νέες εκτυπωτικές τεχνικές σήμαναν ουσιαστικά την έναρξη της δικτατόρευσης των έγχρωμων εικόνων, όπως και τού έγχρωμου σινεμά - μιας και το σινεμά είναι κι εκείνο προϊόν φιλμ. Τότε ακριβώς ήταν που η ασπρόμαυρη φωτογραφία έγινε σπορ για λίγους, για καλλιτέχνες ή για μερακλήδες ερασιτέχνες οι οποίοι τύπωναν τις φωτογραφίες τους μονάχοι σε αυτοσχέδιους σκοτεινούς θαλάμους που έστηναν στα σπίτια τους.
Μένω στους καλλιτέχνες,  σ' αυτούς ανέτρεξα για να βρω την εξέλιξη της ασπρόμαυρης φωτογραφίας κατά την εποχή του χρώματος. Λίγοι καλλιτέχνες φωτογράφοι από αυτούς που έμαθαν την φωτογραφία στο ασπρόμαυρο συνέχισαν να επιμένουν σε αυτό (πχ Κουντέλκα). Η πλειονότητα πέρασε στο χρώμα και κάποιοι κάνανε και τα δυο, ισορροπώντας και επιλέγοντας κατά περίπτωση το αν ο δρόμος της εκάστοτε λήψης τους ήταν το χρώμα ή οι σκάλες που οδηγούν από το άσπρο στο μαύρο. Ψάχνοντας φωτογραφικά τον εαυτό μου κατέληξα στην τελευταία από τις τρεις επιλογές που προανέφερα. Αυτό, μου αποκαλύφτηκε όταν παρακολούθησα την κινηματογραφική ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ “Η λίστα τού Σίντλερ”, την οποία ο δημιουργός της γύρισε σε άσπρο-μαύρο, διακόπτοντας σκοπίμως μια σειρά από εντυπωσιακά έγχρωμες ταινίες που ως τότε είχε κάνει, χρησιμοποιώντας την αυστηρότητα, την δραματικότητα και την μελαγχολία τού ασπρόμαυρου για να αποδώσει την τραγικότητα τού ολοκαυτώματος  (όπως προείπα, κατά τη γνώμη μου -και όχι μόνο- ο κινηματογράφος συνδέεται άμεσα με την φωτογραφία καθώς δεν είναι τίποτα άλλο παρά φωτογραφίες στη σειρά).
Δηλαδή, όπως εύκολα μπορείτε να καταλάβετε, έχουμε να κάνουμε και πάλι με αισθητικές αναζητήσεις, με αναζήτηση αισθητικών τρόπων με τούς οποίους πρέπει  να διαμορφώνονται τα φωτογραφικά θέματα έτσι ώστε αυτά να εκπέμπουν αυτά που θέλουμε εμείς οι δημιουργοί. Δηλαδή: Υποκείμενο ο φωτογράφος. Αντικείμενο: Η φωτογραφία.  Σκοπός: Τα αισθητικά αποτελέσματα να δημιουργούν συγκεκριμένες (και όχι μόνο) επιρροές στους δέκτες. Όπως οι φωτογραφικές μας μηχανές, οι υπολογιστές μας, τα τύπου φωτοσόπ προγράμματα, τα φιλμ κτλ, έτσι και τα χρώματα είναι εργαλεία στα συρτάρια των φωτογράφων: Τα χρώματα δίνουν αισθητικά τον ενεστώτα των φωτογραφικών θεμάτων, πράγμα συχνότατα επιθυμητό: Ηλιοβασίλεμα δίχως χρώμα θέλει μεγάλη μαστοριά για να αποδοθεί, λουλούδια χάνουν προσωπικά χαρακτηριστικά τους δίχως τα χρώματα, δίχως τα χρώματα δεν “φτιάχνεται” φωτογραφικά φθινόπωρο, οι εποχές αναμιγνύονται, η αυστηρότητα κυριαρχεί. Κι όμως, έρχονται και στιγμές που δεν είναι επιθυμητά τα χρώματα - κι εγώ πια δεν διστάζω να τα εγκαταλείπω όποτε νομίζω ότι πρέπει. Ναι, η πρώτη μου επιλογή είναι το χρώμα, όμως δεν είναι ο κανόνας.
Φέτος (ως τώρα) “δούλεψα” σε ασπρόμαυρο σε δύο περιπτώσεις: Η πρώτη ήταν σε φωτογράφιση που έκανα στους βράχους των Μετεώρων όπου έκανα δυο σειρές φωτογραφιών, μία με έγχρωμες και μία με ασπρόμαυρες, χρησιμοποιώντας δυο διαφορετικές φωτογραφικές μηχανές, χρησιμοποιώντας μάλιστα στη μηχανή με την οποία τράβηξα τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες ευρυγώνιο φακό, θέλοντας έτσι στις φωτογραφίες αυτής τής σειράς να αποδώσω την επιβλητικότητα των βράχων, δραματικότητα και κάποια ένταση στις σκηνές (ως αντίθεση με τη γαλήνη του τοπίου) και θέλοντας να βγάλω από αυτές τις φωτογραφίες τον χρόνο, δίνοντας τες συστατικά διαχρονικότητας. Η δεύτερη φορά που φέτος χρησιμοποίησα άσπρο-μαύρο ήταν σχεδόν σε όλες τις εκλογικές φωτογραφίες που έκανα μεταξύ Μαΐου και Ιουλίου. Σ' αυτή την περίπτωση ένας από τούς στόχους μου ήταν να αφαιρέσω των χρόνο από τις φωτογραφίες έτσι ώστε νοητικά να μπορεί να τις ενώσει ο θεατής μα αντίστοιχες προηγούμενων εκλογικών αναμετρήσεων. Αλλά υπήρχε και κάτι άλλο, ήταν το ότι βγάζοντας τα χρώματα από τις σημαίες, τα πανό  και τα περίπτερα των κομμάτων, είδα όλα αυτά τα εργαλεία της προπαγάνδας να πλησιάζουν, να έρχονται κοντά, χάνοντας αρκετές από τις διαφορές τους. Μ' αυτές μου τις φωτογραφίες στοχεύω σε μάτια διαφορετικά, σε μάτια που κοιτάζουν after.
Ανάλογες απαντήσεις μπορώ να δώσω και στην ερώτηση: Γιατί στις άλλες μου φωτογραφίες έχω επιλέξει το χρώμα;  Εντέλει όλα γίνονται για την ταυτότητα των φωτογραφιών, για να υπάρχει ταυτότητα σε κάθε φωτογραφία, γιατί μόνο οι φωτογραφίες με ταυτότητα είναι αυτές που δεν καταναλώνονται από τον χρόνο.
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΕΡΓΗΣ

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις